Seçim Nerede Devreye Girer?

Eğer varsa, özgür seçimi nerede bulabiliriz? Bu soruyu cevaplamak için önce kendi özümüzü anlamalı ve bizi oluşturan elementleri görmeliyiz.

1933’te yazılan, “Özgürlük” makalesinde, Baal HaSulam her maddenin ve her kişinin içinde onları tanımlayan dört faktör olduğunu açıklar. Bu faktörleri izah etmek için bir buğday tohumunun büyümesi örneğini kullanır. Tohumun büyüme sürecini izlemek kolay olduğundan ve olguyu bütünüyle anlamamızı sağlayacağı için bu, mükemmel bir örnektir.

1. İlk Madde – Genetik Özümüz

İlk madde, her nesnenin içindeki genetik özdür. Farklı şekiller alabileceği gibi, kendi içinde asla değişmez. Örneğin, buğday toprakta çürüdüğü ve şeklini tamamen kaybettiği zaman, onun genetik özünden yeni bir buğday tomurcuğu daha büyür. İlk etken, öz, temel ilkeler, genetik kodumuz başlangıçtan bizim içimizdedir. Dolayısıyla, bunu değiştirmemiz ya da etkilememiz olanaksızdır.

2. Değiştirilemeyen Nitelikler

Özün evrimsel yasaları asla değişmez ve her nesnenin değişmez nitelikleri bunlardan çıkar. Örneğin, bir buğday tanesi asla buğday dışında başka bir tahıl üretmeyecektir; sadece daha önce kaybettiği buğday şeklini yeniden üretecektir.

Bu yasalar ve onlardan çıkan nitelikler, Doğa tarafından önceden belirlenmiştir. Her tohum, her hayvan ve her insan, özün evrimsel yasalarını içerirler. Bizi oluşturan ve etkileyemediğimiz ikinci etken budur.

3. Toplumu Etkileme Yoluyla Değiştirilebilen Nitelikler

Tohum aynı tür tohum kalmakla birlikte, dış görüntüsü dışsal çevreye göre değişir. Bir diğer deyişle, dışsal elementler tarafından etkilenip, kurallar tarafından tanımlandığında, özün “zarfı” niteliklerini değiştirir. Dışsal çevrenin etkisi öze daha fazla elementler ekler ve birlikte aynı özün yeni niteliğini oluştururlar. Bu elementler Güneş, toprak, gübre, nem ve yağmur olabilir. Ve yeni buğdayın miktarı ve kalitesini olduğu kadar, büyürken karşılaşacağı güçlükleri de belirlerler. Bu örneği tohum yerine bir insana uygularsak, dışsal çevre ebeveynler, öğretmenler, arkadaşlar, çalışma arkadaşları, kitaplar ve kişinin medyadan kendine kattıkları olabilir. Dolayısıyla, üçüncü faktör yasalar aracılığıyla çevrenin kişiyi etkilemesi ve değişebilen nitelikleri değişmeye teşvik etmesidir.

4. Nesneyi Etkileyen Çevredeki Değişiklikler

Buğdayın büyümesini etkileyen çevrenin kendisi dışsal elementler tarafından etkilenmektedir. Bu elementler etkili bir şekilde değişebilir: örneğin, tüm tohumların çürümesine ya da kurumasına sebep olan kuraklık ya da sel olabilir. İnsan için ise, bu dördüncü faktör çevrenin kendisindeki değişiklikleri kapsar ki, bunlar da daha sonra kişinin içindeki değişebilen nitelikleri nasıl etkilediğini değiştirir.

Dolayısıyla, bu dört faktör her bir nesnenin genel durumunu tanımlar. Bu faktörler kişinin karakterini, düşünüş tarzını ve sonuç çıkarma sürecini tanımlarlar. Hatta herhangi bir anda, kişinin ne istediğini ve nasıl davrandığını bile belirlerler. Baal HaSulam, “Özgürlük” makalesinde bu faktörlerin her birini uzun uzadıya inceler ve şu sonuçlara varır:

1) Kişi, genetik kodunu (özünü) değiştiremez;

2) Kişi, özünü evrimselleştiren yasaları değiştiremez;

3) Kişi, dışsal elementler aracılığıyla gelişimini etkileyen yasaları değiştiremez;

4) Kişi içinde bulunduğu ve tamamen bağlı ve bağımlı olduğu çevreyi değiştirebilir ve hayat amacını edinmek için daha uygun bir çevreyi seçebilir.

Bir başka deyişle, kendi özümüzü ve onun gelişim tarzını tanımlayamadığımız için kendimizi doğrudan etkileyemeyiz. Ayrıca, çevrenin bizi etkilemek için kullandığı yasaları değiştirme yetimiz de yoktur. Ancak, çevremizi geliştirmek yoluyla yaşamlarımızı ve kaderlerimizi etkileyebiliriz.

Dolayısıyla, tek özgür seçimimiz, doğru çevreyi seçmektir. Bizi saran koşullarda değişimi teşvik edersek ve çevremizi geliştirirsek, çevrenin değişebilen niteliklerimiz üzerindeki etkisini değiştirebilir ve böylece geleceğimizi belirleyebiliriz.

Doğa’nın tüm derecelerinde – cansız, bitkisel, hayvansal ve insan – sadece insan, kendi arzularını, düşüncelerini ve eylemlerini tanımlayan bir çevreyi bilinçli bir şekilde seçebilir. Dolayısıyla, ıslah süreci kişinin çevresiyle ilişkisi üzerine kurulmuştur. Eğer çevremiz, gelişim için uygun bir temel oluşturursa, muhteşem sonuçlara ulaşabiliriz.